Σάββατο 23 Ιουνίου 2018

Ο Φόβος


Το μοναδικό πράγμα που πρέπει να φοβόμαστε είναι ο ίδιος ο φόβος.
Με μία σύντομη επισκόπηση της βιβλιογραφίας, συνειδητοποιεί κανείς ότι αυτό το μοναδικό πράγμα έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από όση φανταζόμασταν.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι στην έρευνα του Chapman University για το 2017, βρέθηκε ότι η κυβερνητική διαφθορά ήταν ο πιο κοινός φόβος, ο οποίος παρατηρήθηκε στο 75% των συμμετεχόντων. Στις 10 πρώτες θέσεις των φόβων μεταξύ άλλων υπήρχαν οι ανησυχίες για το σύστημα υγείας, το περιβάλλον, την οικονομία και τον πόλεμο. Συνεχίζοντας την έρευνα, παρατηρούμε ότι στις πρώτες 80 θέσεις υπάρχουν ο φόβος για δημόσια ομιλία, κλειστούς χώρους, φαντάσματα, ζόμπι και κλόουν.
Ένας από τους λόγους για τον οποίο παλεύουμε με το φόβο, είναι ότι με έναν παράδοξο τρόπο είμαστε ταυτόχρονα πολύ εξελιγμένοι και πολύ πρωτόγονοι. Ο εγκέφαλός μας στο παραμικρό φοβικό ερέθισμα διεγείρει την αμυγδαλή μέσα σε μόλις 74 μιλισεκόντ1, ένα χαρακτηριστικό το οποίο αναπτυξιακά προστάτευσε το ανθρώπινο είδος στην επιβίωσή του. Αλλά προκαλεί και πολλές φορές λάθος συναγερμό.
Μέρος του προβλήματος αποτελεί και το ότι οι αρχέγονοι φόβοι των προγόνων μας, μας συνοδεύουν ακόμα.
Για παράδειγμα, ένα βρέφος το οποίο βλέπει σε εικόνα ένα φίδι θα αναπτύξει μία αντίδραση φυγής ή πάλης (fight-or-flight) όχι επειδή έχει κάποια αντίστοιχη φοβική εμπειρία, αλλά επειδή διαθέτει το ένστικτο εξελικτικά. Αυτοί οι βαθιά ριζωμένοι φόβοι προκαλούν διαστρέβλωση της πραγματικότητας.
Έτσι, κάποιος ο οποίος έχει αραχνοφοβία για παράδειγμα, έχει την τάση να βλέπει τις αράχνες σε μεγαλύτερο μέγεθος από αυτό που έχουν πραγματικά. Το ίδιο ισχύει και για κάποιον που πάσχει από τρυποφοβία, μία φοβία που προκαλεί αποστροφή στη θέα τρυπών, όπως αυτές που έχει το σφουγγάρι ή οι μπουρμπουλήθρες στον καφέ και από την οποία πάσχει το 16% του πληθυσμού.
Αν και η συνείδησή μας θα έπρεπε να μας προστατεύει από αυτούς τους φόβους, έρευνα έδειξε ότι ακόμα και το σώμα μας αντιδράει σε κινδύνους που δεν είναι πολύ ρεαλιστικοί και υποτιμάει άλλους, που αντικειμενικά είναι περισσότερο απειλητικοί. Για παράδειγμα, αντιδρούμε υπερβολικά μπροστά στο φόβο του να πεθάνουμε από κεραυνό, από πλημμύρα, ή από δολοφονική επίθεση και υποτιμούμε τις πιο ορατές απειλές όπως το άσθμα, η καρδιακή προσβολή ή ο διαβήτης.
Μετά την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ, οι αεροπορικές εταιρείες υπέστησαν σοβαρό πλήγμα καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι προτίμησαν να ταξιδέψουν οδικώς και να αποφύγουν τα αεροπλάνα. Ένας Γερμανός ψυχολόγος 12 μήνες μετά την επίθεση, υπολόγισε ότι 1.595 περισσότεροι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε τροχαίο ατύχημα συγκριτικά με άλλες χρονιές, δηλαδή 6 φορές ο αριθμός των επιβατών (246) που σκοτώθηκαν στα 4 αεροπλάνα που είχαν κυριευθεί από αεροπειρατές.
Καταλήγουμε σε ένα αναμφισβήτητο αλλά δυσάρεστο γεγονός: Το μόνο πράγμα που πρέπει να φοβόμαστε είναι η διαφθορά, οι κλόουν, ο διαβήτης, οι φουσκάλες του καφέ και... ο ίδιος ο φόβος.